Эрүүл мэндийн яам өнгөрсөн жилээс иргэн бүрийг эрт илрүүлгийн үзлэгт хамруулах санаачилга гаргасан. Иргэн өөрийн төлсөн эрүүл мэндийн даатгалаар жилд нэг удаа 100 хувь үнэ төлбөргүй эрүүл мэндээ хянуулна гэдэг бусад улс оронд ч байдаггүй боломж. Нэг талаар энэ нь иргэдийн хайнга байдлыг өөгшүүлж буй мэт боловч нөгөө талдаа цөөхөн хүн амтай Монгол Улсад нэг хүний амь нас ч үнэ цэнтэйг харуулж байна. Хүн амыг урьдчилан сэргийлэх, эрт илрүүлэх үзлэг, шинжилгээ, оношилгоонд 2022 оны тавдугаар сарын 01-нээс 2023 оны хоёрдугаар сар хүртэлх хугацаанд улсын хэмжээнд 840 мянга гаруй хүн хамрагдаад буй.

Тус эрт илрүүлгийн үзлэг ирэх дөрөвдүгээр сарыг дуустал үргэлжлэх учир хамрагдаагүй иргэд харьяа эмнэлэгтээ хандахыг зөвлөж байна.

Одоогийн байдлаар эрт илрүүлэгт хамрагдсан хүмүүсийн 382 мянга 721 буюу 45,5 хувь нь эрэгтэйчүүд, 458 мянга 115 буюу 54,5 хувь нь эмэгтэйчүүд. Насны хувьд залуучуудын хамрагдах хувь бага байсан аж. Тиймээс энэ жилээс тодорхой зохицуулалтуудыг хийхээр болжээ.

35 ХҮРТЭЛХ НАСНЫХНЫГ ХАРЬЯАЛАЛ ХАРГАЛЗАХГҮЙ ҮЗНЭ

Иргэд мэдээлэл дулимгаас эрт илрүүлэгт хамрагдах хугацаа нь өнгөрсөн зэрэг шалтгаан нөхцөл их буйг албаныхан хэлж байгаа. Мөн 35 хүртэлх насныхны эрт илрүүлгийн идэвх муу байгаа учир харьяалал харгалзахгүй үзэх шийдвэр гаргаад байгаа. Тодруулбал, ЭМЯ, дүүргүүдийн нэгдсэн эмнэлэг, хувийн зарим эмнэлгээс өгсөн мэдээллээр эрүүл мэндийн даатгал төлсөн л бол 35-аас доош насныхан төрсөн он, сар, өдөр харгалзахгүй эрт илрүүлэгт хамрагдах боломжтой гэсэн юм.

Урьдчилан сэргийлэх, эрт илрүүлэх үзлэг оношилгоог улс даяар нэг жилийн хугацаанд үргэлжлүүлнэ. Гэтэл иргэдэд мэдээлэл дутуу хүрч байгаагийн улмаас эрт илрүүлэгт хамрагдаж чадахгүй байгаа гомдол, мэдээлэл ЭМЯ-нд гаргах нь ихэсчээ.

ЭМЯ-аас өгсөн мэдээллээр, үзлэгт хамрагдах иргэд рүү хорооноос утсаар холбогдож, үзлэгийн урилга өрхийн эмнэлгээс очиж авахыг зөвлөж байна. Урилгаа авсны дараа харъяа дүүргийн эмнэлэгтээ очиж шинжилгээ өгнө. Зарим иргэд утасны дугаар сольсонтой холбоотой мэдээлэл очихгүй байх тохиолдол бий. Тиймээс цаасан урилгыг ч мөн хүргүүлж байна. Товлосон өдөртөө очоогүй хүмүүс сардаа багтаж багцын үзлэгтээ нөхөн хамрагдах аж.

Иргэд төрсөн сар, өдрийн дарааллаар үзлэгт хамрагдана гэж ташаа ойлголттой хэвээр байна. Үүнд санаа зовох шаардлагагүй бөгөөд ЭМД төлсөн хүн бүхэн эрт илрүүлэгт хамрагдаад явна гэсэн тайлбар өгсөн.

Тиймээс харьяа өрх, дүүргийн эмнэлгээс тодруулж нэр заасан хувийн эмнэлэгт ч тус үзлэгт хамрагдах боломжтой. Эрт илрүүлэг нэг жилийн хугацаанд үргэлжлэх учир оочер дараалал үүсгэх шаардлагагүй төдийгүй үзлэг оношилгоо ч сайн хийгдэж буй болохыг ЭМЯ-наас тайлбарлаж байна. Мөн өвчлөл хүндрэх эрсдэл бууруулах давуу талтайг онцоллоо. Эрүүл мэндийн сайдын 2022 оны гуравдугаар сарын 15-ны өдрийн “Журам батлах тухай” А/139 дүгээр тушаалаар гаргасан журмын дагуу “Хүн амын нас, хүйс, эрүүл мэндийн эрсдэлд суурилсан зонхилон тохиолдох халдварт болон халдварт бус өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, эрт илрүүлэх үзлэг, шинжилгээ, оношилгоо”-г орон даяар эхлүүлсэн. Энэ үзлэгээр улаан хоолой, ходоод, элэг, уушги, бүдүүн шулуун гэдэс, хөх, умайн хүзүүний хавдрыг эрт илрүүлэх боломжтойг салбарын сайд хэлсэн юм.

Одоогоор Улаанбаатарт хийгдсэн үзлэгийн хувьд Баянзүрх дүүрэг нийт үзлэгийн 27 хувь, Баянгол дүүрэг 24,3 хувийн хамрагдалттай буюу бусад дүүргээс өндөр үзүүлэлттэй байна.

Харин аймгуудын мэдээллийг харьцуулахад Өвөрхангай аймаг нийт үзлэгийн 4,1 хувь, Орхон 3,7, Хөвсгөл 3,5, Сэлэнгэ 3,1, Баян-Өлгий 2,9 хувьтай байгаа аж. Тиймээс иргэн бүрийг эрт илрүүлэгт идэвхтэй хамрагдахыг уриалж байна.

БЗДЭМТ нь 2022 оны 07 дугаар сараас нийт ажилчдын дунд нөхцөл байдлын судалгааг хийж, тулгамдаж буй асуудлыг илрүүлж, эрэмблэн шийдвэрлэж эхэллээ. Үүнд шуурхай шийдвэрлэх боломжтой нэг асуудал нь ажилчдын цалин хөлс, урамшуулал байв. Энэ асуудлыг шийдвэрлэхээр БЗДЭМТ-ийн даргын Б/230 дугаар тушаал гарч нийт ажилчдын үндсэн цалинг 300,000 төгрөгөөр нэмэгдүүлсэн байна. Эрүүл мэндийн салбарын шинэчлэлийн хүрээнд тохиолдолд суурилсан гүйцэтгэлийн санхүүжилтийг БЗДЭМТ нь нийт эмч, сувилагч, ажилтан албан хаагчдыг тогтвор суурьшилтай ажиллах, нийгмийн асуудлыг шийдвэрлэх, чадварлаг боловсон хүчнийг тогтвортой ажиллуулах, ажилчдыг хөгжүүлэх, ажилчид өөрсдийгөө хөгжүүлэх боломжийг олгох дэмжлэг гэж үзэж нийт ажилчдын цалин хөлсийг цаашид тогтвортойгоор нэмэгдүүлэх бодлого барьж 2023 оны 01 дүгээр сараас БЗДЭМТ-ын даргын Б/37 тоот тушаалаар дахин ажилчдын үндсэн цалинг 100,000 төгрөгөөр нэмэгдүүлээд байна. Ингэснээр БЗДЭМТ-д ажиллаж байгаа нийт эмч, сувилагч, ажилчдын цалин бодитоор 400,000 төгрөгөөр сүүлийн 6 сарын дотор нэмэгдсэн байгаа юм.Нэг ёсондоо цалин хөлс тэтгэмж сайн байвал тэр хэрээрээ эмч сувилагч нарын хүний нөөцийн асуудал сайжрах юм.

Үндсэндээ 2022.07.01-нээс нийт ажилчдын үндсэн цалинг 300 мянган төгрөгөөр, мөн 2023.01.02-ноос хойш бүх ажилчдын үндсэн цалинг 100 мянган төгрөгөөр буюу нийтдээ 42-81 хувиар нэмэгдүүлсэн гэсэн үг юм.Үндсэн цалинг тогтвортой нэмэгдүүлснээр БЗД-ийн эрүүл мэндийн салбар дахь хүний нөөцийн дутагдлыг 5% болтол бууруулж чадсан бөгөөд эх барих, эмэгтэйчүүд, хүүхдийг эмч, эрэгтэйчүүдийн эмчийг бүрэн орон тоогоор ажиллуулж байна. Энэ нь эрүүл мэндийн салбарт ажиллаж байгаа эмч, сувилагч нарын тогтвор суурьшилтай ажиллах нөхцлийг бүрдүүлэхээс гадна, ажлын байрандах сэтгэл ханамжийг нэмэгдүүлэх, ёс зүйтэй байдал, хариуцлагыг сайжруулах гол зорилготой юм. Үүний үр дүнд салбарын үйл ажиллагаа цалгардахгүй, иргэд эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээг хугацаа алдахгүй чанартай, хүртээмжтэй авах боломжтой болох юм. Мөн чадварлаг боловсан хүчний нөөцөнд тулгуурлаж эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээний цар хүрээ, нэр төрлийг нэмэгдүүлж иргэд дүүрэгтээ хүссэн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээг авах боломж нэмэгдэнэ хэмээн БЗДЭМТ-ийн дарга Г.Ууганцэцэг онцолж байлаа