ЭМЯ-ны Нийтийн эрүүл мэндийн газраас хүн амыг урьдчилан сэргийлэх, эрт илрүүлэх үзлэгт хамруулах ажлыг эрчимжүүлэх онлайн хурлыг зохион байгуулав.

Цахим хуралд ЭМДЕГ, ЭЭХХЗГ, аймаг, нийслэлийн ЭМГ-ын дарга, холбогдох мэргэжилтнүүд болон урьдчилан сэргийлэх, эрт илрүүлэх үзлэг, шинжилгээ, оношилгоо хийж байгаа 21 аймгийн БОЭТ, Нэгдсэн эмнэлэг, есөн дүүргийн ЭМТ, Дэмжих төвийн дарга, захирал, НЭМОД нар оролцож, Халдварт бус өвчний хэлтсийн дарга Г.Ганхуягийн хийсэн “Урьдчилан сэргийлэх, эрт илрүүлэх үзлэгийн өнөөгийн байдал, тулгамдсан асуудал“ мэдээллийг сонсож, урьдчилан сэргийлэх, эрт илрүүлэх үзлэг, шинжилгээ, оношилгооны нөхцөл байдлын талаар санал, хүсэлтээ илэрхийлж, тулгамдаж буй асуудлуудын хүрээнд ярилцав.

Эрт илрүүлэг үзлэг, шинжилгээ, оношилгоонд 2022 оны тавдугаар сарын 1-нээс энэ оны хоёрдугаар сарын 2-ныг хүртэлх хугацаанд улсын хэмжээнд 840 836 хүн хамрагдсанаас 382 721 буюу 45.5 хувь нь эрэгтэйчүүд, 458 115 буюу 54.5 хувь нь эмэгтэйчүүд байна.

Улаанбаатарт хийгдсэн үзлэгийг дүүргүүдээр харуулбал Баянзүрх дүүрэг нийт үзлэгийн 27.0 хувь, Баянгол дүүрэг 24.3 хувийн хамрагдалттай буюу бусад дүүргээс өндөр үзүүлэлттэй байна.

Эрт илрүүлэг үзлэгийн аймгуудын мэдээллийг харьцуулахад Өвөрхангай нийт үзлэгийн 4.1 хувь, Орхон 3.7 хувь, Хөвсгөл 3.5 хувь, Сэлэнгэ 3.1 хувь, Баян-Өлгий 2.9 хувьтай байгаа нь бусад аймагтай харьцуулахад харьцангуй өндөр хамрагдалттай байна.

Эрүүл мэндийн сайд С.Чинзориг энэ долоо хоногийн Засгийн газрын хуралдаанд эрүүл мэндийн салбарт нэн яаралтай шийдвэрлэх асуудлуудаас ХСҮТ-ийн шинэ барилга, УНТЭ-д Эрхтэн шилжүүлэх төв барих талаар санал танилцуулж тодорхой шийдвэр гаргуулахаар ажиллаж байгаа юм. Энэ хүрээндээ Улсын клиникийн төв эмнэлэгт ажиллаж Эрхтэн шилжүүлэн суулгах төвийг өөрийн гэсэн барилга байшинтай болгон өргөжүүлэх асуудлаар санал солилцлоо.
Улсын клиникийн төв эмнэлэг эрхтэн шилжүүлэн суулгах анхны мэс заслыг 2006 онд хийсэн бөгөөд энэ сарын 9-нд бөөр шилжүүлэн суулгах 300 дахь, ирэх сарын 17-нд элэг шилжүүлэн суулгах 200 дахь хагалгааг хийхээр товлосон юм байна.
Бөөр болон элэг, ясны чөмөг, үүдэл эс шилжүүлэн суулгах үндэсний багууд төвлөрөн ажиллаж буй тус эмнэлэг эдгээр мэргэшсэн багийн эмч мэргэжилтэнд тулгуурлан 2012 онд Эрхтэн шилжүүлэн суулгах төвийг байгуулсан бөгөөд тус төв  үйл ажиллагаа нь тогтмол, нийтэд хүрэлцээтэй, нэгдмэл зорилго удирдлагатай байж, гадаадын ижил төстэй үйл ажиллагаа явуулдаг эрхтэн шилжүүлэн суулгах төв, институттэй хамтран ажиллах, эрхтэн шилжүүлэн суулгах мэс заслын эмчилгээ хийх, эрдэм шинжилгээ, сургалт судалгаа, мэдээллийн нэгдсэн сан байгуулах зэрэг олон талт үйл ажиллагааг нэгтгэх томоохон үүргийг хүлээдэг ч өнөөг хүртэл өөрийн гэсэн байргүй. УНТЭ-ийн өргөтгөлд гурван бокс, хоёр том өрөөтэй, хэвтүүлэн эмчлэх найман ортойгоор үйл ажиллагаа явуулж буй нь эрхтэн шилжүүлэн суулгуулах шаардлагатай өвчтөнийхөө ачаалалтай харьцуулахад хэтэрхий бага.

Яг өнөөдрийн байдлаар донор нь бэлэн 67, шинжилгээ өгч донор бэлдэж байгаа 36 нийт 103, тархины үхэлтэй донор хүлээж байгаа 191 хүн элэг шилжүүлэн суулгуулах хагалгаа хийлгэхээр хүлээж байна.
Бөөр шилжүүлэн суулгах хагалгаа хийлгэхээр 600 хүн хүлээж байгаагийн 15-ынх нь донор бэлэн, нийлэмжээ баталгаажуулахаар шинжилгээ өгөөд хүлээж буй 18, доноргүй 483 хүн байгаа. Улсын хэмжээгээр бөөрний дутагдал гэж оношлогдсон  1200 хүн диализын аппаратанд орж байна. Гэтэл байр савны хүрэлцээгүйгээс сард  5-6 хүнд эрхтэн шилжүүлэн суулгах хагалгаа хийдэг гэхээр эдгээр хүмүүс дор хаяж найман сараас дээш хугацаагаар хүлээхэд хүрч байна.
Эрхтэн шилжүүлэн суулгах хагалгаанд ерөнхий мэс заслын өрөөг ашигладаг учраас 10 орчим цаг үргэлжилдэн элэг шилжүүлэн суулгах хагалгаа орсон өдөр төлөвлөгөөт 10-аад хагалгааг хойшлуулахаас аргагүйд хүрдэг зэрэг олон шалтгааны улмаас Эрхтэн шилжүүлэх төвийг өөрийн гэсэн зориулалтын байртай болгох шаардлага байгааг эмч мэргэжилтнүүд, эрхтэн шилжүүлэн суулгах үндэсний багийнхан тайлбарласан. Тус төвийн бөөр шилжүүлэн суулгах үндэсний баг 22 хүнтэй, өдөрт хоёр хагалгаа хийхэд хангалттай мэргэшсэн боловсон хүчинтэй. Элэгний баг ч залуу үеэ хангалттай хэмжээнд бэлтгэсэн гэсэн мэдээллийг өгч байлаа. Үндэсний багийнхан зөвхөн эрхтэн шиллжүүлэн суулгах хагалгаанд л ордог юм биш. Тэд УНТЭ-т хийгдэж буй бсад төрлийн мэс заслыг ч хийх үүрэгтэй.
УНТЭ-ийн хувьд нэг давуу тал нь Эрхтэн шилжүүлэн суулгах төв барих газартай. Эмнэлгийн эзэмшлийн нэг орчим га газар дээр тус төвийг барихаар төлөвлөсөн бөгөөд 1800 ам метр талбайд 10 давхар, ариутггал, угаалга, тоног төхөөрөмжийн хэсэг бүхий зоорийн хоёр давхартай байхаар төлөвлөсөн байна.
Барилга барих санхүүжилтийг шийдэх хоёр хувилбар байж болохыг С.Чинзориг сайд ЭШСТ-ийн эмч мэргэжилтнүүдэд танилцуулсан. Сайдын хэлж буйгаар эхнийх нь батлагдсан зураг төслийн дагуу санхүүжилтийг улсын төсөвт суулгах. Энэ талаар Ерөнхий сайдтай зөвлөсөн, санхүүжилтийг ирэх оны төсөвт тусгах талаар санал солилцсон ч хөрөнгө оруулалтыг нэг дор бөөнөөр нь  суулгах боломжгүй тул хэдэн он дамжиж.таарна.  Ингэсэн тохиолдолд 15-20 ор нэмэх боломжийг судлах үүргийг УКТЭ-ийн даргатай уулзахдаа өгсөн гэлээ.

Хоёр дахь хувилбар нь ирэх долдугаар сарын 1-нээс хэрэгжиж эхлэх Төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн тухай хуулийн хүрээнд нийгмийн салбарын төсөлд багтаах. Энэ тохиолдолд хугацаа хожих боломжтой ч ЭШСТ-ийг барих ажлыг хувийн хэвшил сонирхох эсэх нь эргэлзээтэйгээс гадна бариад ашиглах зарчмаар явах учраас хувийн хэвшил барьсан тохиолдолд өртгөө нөхөх зорилгоор тусламж үйлчилгээний үнэд нөлөөлөх вий гэсэн болгоомжлол байгаа гэдгийг сайд хэлж байлаа.
Үндэсний багийнхны хувьд  аль болох хугацаа алдахгүйгээр шинэ төвтэй болох нь олон хүний амийг аврах боломж бүрдэнэ гэж үзэж буй ч хувийн хэвшлээр барилгаа бариулсан тохиолдолд гарч болох эрсдлийг эртнээс тооцож, тусламж үйлчилгээнд даатгалаас олгодог санхүүжилтийг нэмэгдүүүлэх зэрэг арга хэмжээг авч болох юм гэж байв.

Шинэ барилгатай болох хүртэл ЭШСТ-ийн орны тоог нэмэх замаар ачааллыг зохицуулах арга байж болох ч энэ нь зөвхөн хэвттүүлэн эмчлэх ор нэмж тавих тухай асуудал биш. Эрхтэн шилжүүлэх хагалгаа хийлгэсэн өвчтөний биеийн байдлыг иж бүрнээр нь хянах тусламж үйлчилгээний цогц тоног төхөөрөмжийг хамтад нь шийдэхээс гадна хагалгааны өрөөг нэмэх асуудлыг ч авч үзэх ёстойг хэлсэн.

Covid-19 цар тахлаас хойш дэлхий нийтийн хүн амд сэтгэлзүйн эмгэг, тохиолдлуудын тоо өсчээ. Тиймээс цар тахлын нөхцөл байдлаас шалтгаалж хүний сэтгэцэд ямар эмгэг үүсч байгааг олон улсад мэргэжлийн баг гарган хэд хэдэн судалгааг хийж байна. Монгол Улсын эрдэмтэд, зарим сэтгэл зүйчид хамтран дээрх судалгаануудад  мөн оролцож байгаа аж.

Тодруулбал, энэ төрлийн судалгааг 2021-2022 онд хийсэн бөгөөд үр дүнд нь цар тахлаас шалтгаалсан стресс болон бусад эмгэгийн тохиолдлын тоо өсөлттэй гарчээ.

Сэтгэлзүйн асуудлыг удаан хугацаанд тоохгүй явах нь хувь хүнд болоод нийгэмд  эрсдэлтэй СЭМҮТ-өөс анхааруулсан. Сэтгэцийн эрүүл мэндийн үндэсний төвөөс өгсөн тоон мэдээллээр Covid-19-ийн үеийн Монгол Улсын сэтгэцийн эрүүл мэндийн байдлын судалгаанд 7919 хүн оролцсон байна.

Судалгаанд хамрагдагсдыг түүврийн аргаар сонгосон бөгөөд:

• 62.2 хувь нь архаг сульдлын хам шинжтэй,
• 55 хувь нь сэтгэл түгших хам шинжтэй,
• 48.5 хувь нь биеших эмгэгтэй,
• 39.6 нь сэтгэл гутрах хам шинжтэй байна.

Гэхдээ дээрх сэтгэлзүйн хам шинж эмэгтэйчүүдэд илүү ажиглагджээ. Тухайлбал, архаг ядаргаа нийт эмэгтэйчүүдийн 66.8 хувь, сэтгэл түгших хам шинж 60.4 хувь,  биеших эмгэг 54.6 хувь зэрэг эмгэгүүд эрэгтэйчүүдээс илүү хувьтай байгаа юм. Эдгээр хам шинжийн эмгэгүүд угтаа бүгд эмчлэгдэх боломжтой.

Харамсалтай нь, монгол иргэдийн ихэнх нь анагаах ухаанаар энэ төрлийн эмгэгээ эмчлэхэд цаг хугацаа гаргадаггүй байна.

МОНГОЛ УЛСЫН ХЭМЖЭЭНД 150 ГАРУЙ СЭТГЭЦИЙН ЭМЧ БИЙ

СЭМҮТ-ийн датанаас харвал стрессээс шалтгаалсан сэтгэцийн эмгэгүүд давамгайлж байна. Ажилгүйдэл, ядуурал, халдварт өвчин зэрэг үүнд нөлөөлдөг. Ингэснээр сэтгэл гутрах, түгших, архи, мансуурал, нойр, архаг ядаргаа гэх мэт эмгэгүүдээр өвчилж байна. Сэтгэлзүйн тусламж үйлчилгээг мэргэжлийн эмч, эмнэлгийн байгууллагаас авдаггүйгээс нийгэмд үзүүлэх хоруу чанар ч өсч байгааг судлаачид анхааруулж байгаа юм. Тиймээс нийгмийн сэтгэлзүй, массын сэтгэцийн эмгэгийг анагаах асуудал нь зайлшгүй анхаарах сэдэв болоод байна.

Мөн анагаахын салбарт энэ чиглэлээр ажилдаг боловсон хүчин дутагдалтай байгаа нь хамгийн том асуудал аж. Тодруулбал, Монгол Улсын хэмжээнд 150 гаруй сэтгэцийн эмч бий. Эдгээр эмч гурван сая хүн амд үйлчилж байна гэхээр хангалттай биш.

Тэгэхлээр бусад салбартай хамтарч байж сэтгэцийн эмгэгээс урьдчилан сэргийлэх боломжтой. Гол нь иргэд өөрсдөө стресс, сэтгэл зовсон түгшсэн асуудал байгаа бол эмчид хандаж тусламж авдаг хандлагатай байх нь зүйтэй.

Эмийн хэрэглээ нэмэгдэхийн хэрээр үнэ өсч чанар муу байгаа талаар иргэд ярих болсон. Иймээс импортоор орж ирдэг эмийн чанар болон үйлдвэрлэлд хэрхэн хяналт тавьдаг талаар тодрууллаа.

Монгол Улсад бүртгэлтэй 4200 гаруй эм байдгаас 79 хувь нь импортоор орж ирж, үлдсэн 21 хувийг дотоодод үйлдвэрлэдэг байна.

Чанартай, аюулгүй эмээр монголчуудыг хангах үүргийг нэг хэсэг Эрүүл мэндийн яам дангаар хариуцдаг байсан бол одоо тусгай хэрэгжүүлэгч агентлаг эмийн чанарт анхаардаг болсон. Тодруулбал, Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн хяналт, зохицуулалтын газар энэ үүргийг хүлээдэг болсон байна. Тиймдээ ч эм, эмийн бүтээгдэхүүний бүртгэл хяналт сүүлийн жилүүдэд илүү нарийн дэс дараалал, стандарттай болсныг албаныхан онцлов.

Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн хяналт, зохицуулалтын газраас өгсөн мэдээллээр “Импортын болон дотоодод үйлдвэрлэгдсэн эмийг эхний ээлжид зохистой орчинд үйлдвэрлэгдсэн эсэхийг хянадаг. Үүний дараагаар найрлага, тун, идэвхийг нягталж тогтвортой эсэхийг тогтооно. Мөн хөндлөнгийн итгэмжлэгдсэн лабораторид шинжилгээ хийлгэсэн эсэхийг шалгаж, ДЭМБ-аас сэрэмжлүүлсэн жагсаалтад орсон эсэх, үйлдвэрлэгч улсын эмийн жагсаалтад орсон үгүйг шалгадаг.

Импортын эмийн чанарт эргэлзэх хүн цөөнгүй байдаг. Гэхдээ импортын эмэнд дээрх шаардлагуудаас гадна тухайн улс орондоо гурваас дээш жил худалдаалагдсан, бусад 3-5 оронд экспортлодог байх шаардлагыг тавьдаг .

Эсвэл олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн эмийн хатуу зохицуулалттай улсад бүртгэгдсэн байвал импортоор оруулж ирдэг. Эмийн зах зээлд хугацаа зааж өгдөг нь тухайн эмийн гаж нөлөө зэрэг илрэх хугацааг тооцоолсон. Хэрэв шинээр үйлдвэрлэгдэж байгаа эм бол судалгааны явц, хорт хавдар үүсгэх магадлалыг харгалздаг” гэсэн юм.

Манай өнөөдрийн Сэтгэлийн буланд Аж ахуйн албаны мужаан Д.Содбаатар оролцож байна.

Д.Содбаатар шинэхэн орон сууцтай болчих санаатай хашаа байшингаа зараад багагүй хугацааг өнгөрөөжээ. Энэ өнгөрсөн хугацаанд юм юмыг л үзэж. Түрээсийн байранд сард сая гаруй төгрөг зарцуулна. Ингээд гэр бүлээ тэжээх идэж уух өмсөж зүүх гээд л авдаг цалингаас аль хэдийн давчихдаг болохоор нэг л болж өгөхгүй явсаар өдийг хүрчээ. Өнгөрсөн жил тэрээр “Ногоон жөгжил” ТББ-т хандаж байртай болох боломж  судлажээ. Нөгөө газрын нөхцөл шаардлага нь ч боломжийн та зөвхөн сар бүр 500 мянган төгрөг төлөөд байртай болно гэж итгүүлж чадсан байгаа юм. Ингээд байртай болох хүсэл ирмэлзлийнхээ итгэлийн үндсэн дээр  жил орчим сар бүр 500 мянган төгрөгөө төлсөөр иртэл нэг л өдөр байртай болох нь битгий хэл төлсөн мөнгөө эргүүлээд авч чадахаа байжээ. Одоо яах вэ цаашид юу болох бол гэсэн айдастай явж байтал саарын хажуугаар сайн мэдээ дуулдсан нь түүнд байгууллагаас нь байрны урьдчилгаа 30 сая төгрөг өгөхөөр болсон баярт мэдээ байлаа.

БЗД-ийн Эрүүл мэндийн төвийн Аж ахуйн албаны мужаан Д.Содбаатар:

Манайх ам бүл 3 уулаа. Эрүүл мэдийн төвийнхөө аж ахуй албандаа мужааны мэргэжлээр ажиллаад даруй 9-н жилийг ардаа орхижээ. Өөрийн гэсэн тохилог орон сууцтай болчих санаатай олон жил зүтгэж мөрөөдсөөр ирсэн. Хашаа байшингаа ч зарлаа. Түрээсийн байранд ч амьдрач үзэж л явна. Түрээсийн байранд сард  дулаан тог цахилгаан гээд сая төгрөг зарцуулчихна. Эхнэр бид 2 авдаг цалингаа арай хийн хүргэж ирсэн дээ. Идэж уух ч тэгээд болгоно. Харин өмсөж зүүхэд илүүчлэнэ гэвэл тэр худлаа. /Содоо маань өмсөж яваа гутлаа үзүүлээд инээв/.

Харин би чинь өнгөрсөн оны 12 сард баярлаад ханахгүй сайхан мэдээ дууллаа. Байгууллагаас надад байрны урьдчилгаа 30 сая төгрөг шийдэж өглөө гэх… Тэгсэн манай эрүүл мэндийн төв ийн дарга Г.Ууганцэцэг, ЗДТГ, УИХ-ын гишүүн Э.Бат-Амгалан, Ж.Чинбүрэн нар байрны урьдчилгаа болох 30 сая төгрөгийг маань шийдэж өгсөн байна лээ. Үнэхээр баярлаад баярлаад талархаад барахгүй л явна. Одоо Худалдаа хөгжлийн банкаар дамжуулаад Баянзүрх дүүрэгтээ 2 өрөө байр авахаар болсондоо сэтгэл хангалуун байна. Шинэ орон сууцандаа тун удахгүй орно. Тэгвэл сар болгон байрны зээлэнд 500 орчим мянган төгрөг төлнө. Дээр нь өөрийн гэсэн тохилог орон сууцтай болно. Хоол хүнс, өмсөж зүүхдээ ч тодорхой хэмжээний мөнгө зарцуулах боломжтой болно гээд амьдралд минь таатай нөхцлүүд бий болж байгаадаа маш их баярлаж байна. Ингээд энэ сайхан боломжийг олгосон, шийдвэр гаргасан Эрүүл мэндийнхээ төвийн Дарга Г.Ууганцэцэг, Дүүргийн засаг дарга Н.Баярмөнх, УИХ-ын гишүүн Э.Бат-Амгалан, Ж.Чинбүрэн нартаа баярласан талархсанаа илэрхийлмээр байнаа.  

Манай өнөөдрийн сэтгэлийн буланд маань БЗД-ийн Эрүүл мэндийн төвийн СА-2 бага эмч Ж.Отгонцэцэг оролцлоо.

Та эрүүл мэндийн салбарт хичнээн жил ажиллаж байна вэ

• Би эрүүл мэндийн салбартаа 27 жил ажилласан байдаг юм. Харин БЗД-ийн Эрүүл мэндийн төвийн салбар амбулатори-2 бага эмчээр 11 жил ажилласан байна.

Танай салбар, таны мэргэжил бол аргагүй л хүнд нөхцөлд тооцогдоно л доо та  ажлынхаа онцлогоос хуучлахгүй юу

• Би ч энэ мэргэжлийг хүнд хэцүү гэж сонгоогүй л дээ. /инээв/ Зарим хүмүүс та нарын ажил ямар ачаалалтай цаг наргүй дээр нь их стрэсстэй юм бэ л гэдэг юм. Гэхдээ энэ бол миний мэргэжил миний ажил. Ажлын онцлог гэж байна шүү дээ. Тэгээд ч бид чинь тангараг өргөсөн эмч хүн болохоор ямар нэгэн тайлбар шалтаг шалтгаан тоочих, бэрхшээх эрхгүй хүмүүс шүү дээ.

Танай байгууллагаас эмч мэргэжилтнүүд ажилчдынхаа нийгмийн асуудлыг шийдвэрлэхэд хэр дэмжиж ажиллаж анхаарч байна даа

• Тэгвэлгүй яахав тэр дээр бол үнэхээр сайн шүү. Өнгөрсөн оны 7-р сараас үндсэн цалин нэмэгдсэн, сая он гараад ахиад нэмлээ. Дээр нь надад бол бүүр их баяртай мэдээ дуулгасан. Юу вэ гэхээр 2022-12 сард байгууллагаас надад байрны урьдчилгаа болгож 30 сая төгрөгийг шийдэж өгсөн явдал юм. Энэ бол манай гэр бүлийн хувьд сэтгэл догдлуулсан баярт мэдээ байсан.

Тэгэхээр танайх чинь төрийн байгууллага  шүү дээ. Тэгсэн мөртлөө албан хаагчийнхаа орон сууцны урьдчилгаа 30 сая төгрөгийг шийдэж өгсөн гэхээр өмнө нь нээх сонсогдож байгаагүй мэдээ байна л даа

• Харин тиймээ би өрөө ч итгэж чадахгүй л байсан. /инээв/ Манай гэдэг айл чинь 4 жил түрээсийн байраар явсан. Сар болгон байрны түрээс тог цахилгаан байрны мөнгө гээл явж өгнө шүү дээ. Ер нь түрээсийн байраар амьдрана гэдэг бол маш хүнд. Мэдээж өөрийн юм биш болохоор. Түрээсийн байранд амьдрахын хажуугаар байрны урьдчилгаа 30 хувь төлөөд орон сууцны зээл авна гэдэг бол маш хүнд биз дээ. Тэгтэл өнгөрсөн оны 12 сард байгууллага маань надад орон сууцны урьдчилгаа 30 сая төгрөг шийдэж өгсөн. Энэ бол ганц миний биш манай гэр бүлийн 4 хүний хувь заяаг шийдэж өгсөнтэй ялгаагүй явдал юм шүү дээ. Хэрвээ би түрээсийн байрны мөнгөнөөс гадна байрны урьдчилгаагаа цуглуулсан бол дахиад хэдэн жил ч түрээсийн байранд амьдрах байсан юм бүү мэд.

Ер нь байгууллагаас эмч мэргэжилтнүүддээ ийм боломж олгох шийдвэрийг хэзээ гаргав, яаж шийдсэн юм бол

• Анх 2019 онд орон сууцны урьдчилгааны батламж өгсөн юм байна лээ. Тэгсэн цар тахал ковид гээд цуцлагдсан. Ингэж яваад өнгөрсөн оны 12-р сард бүрэн шийдэж өгсөн асуудал л юм байгаан. Манай байгууллагаас хэдэн хэдэн хүн орон сууцны 30 саяын ярьдчилгаа авсаан түүний нэг нь би. Ийм том асуудлыг минь шийдэж өгсөн шийдвэр гаргасан Эрүүл мэндийн төвийн Г.Ууганцэцэг дарга болон дүүргийн засаг дарга Н.Баярмөнх, УИХ-ын Э.Бат-Амгалан, Ж.Чинбүрэн нартаа баярлаж байгаагаа дахин дахин илэрхийлмээр байна.

Та  одоо байрандаа ороо юу

• Манайх Худалдаа хөгжлийн банкаар дамжуулан урьдчилгаа 30 саяыг төлөөд БЗД-ийн цагаан хуаран хотхоны 86-р байранд өөрийн гэсэн байртай болсон. Тун удахгүй байрандаа шинэ байрандаа нүүж орно. Манай гэр бүлийнхэн маш их баяртай байгаа. Хамт олон болон бүх удирдлагууддаа баярлаж байна даа.

“Сувилахуйн сургагч багш бэлтгэх сургалт”-ыг анх удаа байгууллагын захиалгаар 2 дугаар сарын 01-03-ны өдрүүдэд зохион байгуулж байна. Төрийн тусгай албан хаагчдын нэгдсэн эмнэлгээс ирүүлсэн хүсэлтийн дагуу зохион байгуулсан уг сургалтад тус эмнэлгийн  24 сувилагч оролцож байна. Төгсөлтийн дараах сургалтад хамрагдах сувилагч нарт хичээл заах эмнэлгийн мэргэжилтэнг чадавхжуулах, сургалтыг үр дүнтэй зохион байгуулах, багшлах ур дүйг эзэмшүүлэх, сургалтын төлөвлөгөө боловсруулах зэрэг ур чадварыг эзэмшүүлэх зорилготой уг сургалтыг Эрүүл мэндийн яам, Япон Улсын Жайка олон улсын байгууллага хамтран 2021-2024 оны хооронд хэрэгжүүлж буй “Эмч ба сувилагчийн төгсөлтийн дараах сургалтыг сайжруулах төсөл”-ийн хүрээнд зохион байгуулдаг билээ.
Төслийн хүрээнд Сувилахуйн эмнэл зүйн сургагч багшийн сургалтыг нийт 9 удаа зохион байгуулсан ба сургагч багшаар 230, чиглүүлэгч багшаар 47 сувилагчийг сургаж чадавхжуулсан байна.

Эрүүл мэндийн яамны Уламжлалт анагаах ухааны хэлтсээс “Уламжлалт анагаах ухааны эмнэлзүйн засаглалыг сайжруулах нь” сэдвээр зөвлөлдөх уулзалт зохион байгууллаа. Эрүүл мэндийн яамны дэргэдэх Уламжлалт анагаах ухаан судлалын мэргэжлийн салбар зөвлөл, Нийслэлийн эрүүл мэндийн газар, Улсын нэг, хоёр, гуравдугаар төв эмнэлэг, Цэргийн төв эмнэлэг, Төрийн тусгай албан хаагчдын нэгдсэн эмнэлэг, Анагаахын шинжлэх ухааны үндэсний их суруулийн Монгол анагаах ухааны төв эмнэлэг, Уламжлалт анагаах ухаан технологийн хүрээлэн, Манба дацан эмнэлэг, сургалтын төв, Уламжлалт анагаах ухааны Элэг судлалын төв, “Ачуут гол” эмнэлэг Баянзүрх, Сүхбаатар дүүргийн эмнэлгийн уламжлалтын тасаг,  Мэргэжлийн нийгэмлэг, холбоодын төлөөлөл оролцсон тус уулзалтаар ЭМЯ-наас Уламжлалт анагаах ухааны эмнэлзүйн засаглалын нөхцөл байдал, тулгамдаж байгаа асуудал, сайжруулах арга замын талаар мэдээлэл танилцуулж, санал бодлоо солилцлоо. Уулзалтын үр дүнд уламжлалт анагаах ухааны эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээ үзүүлж байгаа эрүүл мэндийн байгууллага, мэргэжлийн нийгэмлэг холбоодын төлөөллөөс бүрдсэн эмнэлзүйн засаглалыг сайжруулахад чиглэн уламжлалт анагаах ухааны оношилгоо эмчилгээний заавар, гүйцэтгэлийн шалгуур үзүүлэлтийг шинэчлэх, эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээний хүрээ боловсруулах ажлын хэсгийг байгуулж, шуурхай зохион байгуулалтад орж ажиллах шийдвэр гаргалаа.

Халдварт өвчин судлалын үндэсний төвөөс хичээл сургууль эхэлсэн учир ирэх долоо хоногт томуугийн дэгдэлт нэмэгдэхийг анхааруулж байна. Одоогоор улсын хэмжээнд томуугийн халдвар алаг цоог “улбар шар” түвшинд байгаа ч хүндрэх эрсдэл ихэсчээ. Мөн ханиад томуу их байгаагаас цэцэрлэг, сургуульд явах хүүхдүүдийн ирц буурсан байна. Тиймээс ХӨСҮТ-өөс амны хаалт заавал зүүхийг уриаллаа.

Томуугийн өвчлөлийг үүсгэж давамгайлан эргэлдэж буй вирус нь В, А, H1N1. А хүрээний вирус илүү голлож байгаа аж.

Эмнэлэгт хэвтэн эмчлүүлж байгаа иргэдийн 30 гаруй хувь нь амьсгалын замын цочмог хүнд халдварын шалтгаантай байгаа бөгөөд долоо хоног тутамд энэ хувь нэмэгдэх үзүүлэлттэй байгаа гэлээ. Өнгөрсөн аравдугаар сард эхэлсэн томуугийн дархлаажуулалт Улаанбаатарт 80, орон нутагт 89, улсын хэмжээнд 85 хувьд хүрчээ.

Томуугийн вакцины тухайд 5 хүртэлх насны хүүхдүүд, жирэмсэн эмэгтэй, 65-аас дээш насныхан, эрүүл мэндийн байгууллагын ажилтнууд, бусад байгууллагын ажилтнуудад хийж байна.

Томуу, томуу төст өвчний эмнэл зүйн шинж тэмдэг нь халуурах нус гоожих, ханиалгах, амьсгаадах. Дэлхий нийтэд томуугийн AH3N2 вирус давамгайлж байна. БНХАУ-д AH3N2, B, БНСУ-д AH3N2, Японд AH3N2, А, ОХУ-д AH3N2, AH1N1, B  хүрээний вирус давамгайлан эргэлдэж байгаа мэдээлэлтэй байна гэдгийг халдварт өвчин судлалын төвөөс онцоллоо.

Харин нийслэлийн Эрүүл мэндийн газраас өгсөн мэдээллээр өнгөрсөн долоо хоногт амбулаторийн үзлэг нийт 77 мянган хүн хамрагдсан. Тэдгээрийн 12,9 хувийг томуу, томуу төст өвчин эзэлж байна. Насны бүлгийн хувьд зонхилон 0-8 насныхан өвдөж байгаа. Тодруулбал:

• 0-1 насныхан 21 хувь
• 2-4 насныхан 24 хувь
• 5-9 насныхан 13 хувь томуугаад өвджээ.

Өнөөдрийн байдлаар нийслэлийн хэмжээнд 2200 ор дэлгэснээс 1720-д нь хүүхэд хэвтэн эмчлүүьж байгаа аж. Ингэснээр орны ачаалал 77 хувьд хүрчээ.

ХӨСҮТ-өөс улсын хэмжээнд буюу 21 аймаг, есөн дүүргээс долоо хоног бүр сорьц цуглуулаад судалгаа хийдэг. Энэ үеэрээ томуу болон цар тахлын судалгааг зэрэг хийдэг. Одоогоор томуугийн H3N2, А хүрээний H1N1, болон B хүрээний гурван вирус идэвхтэй орчилд байна. Үүнээс гадна томуу төст өвчний 4-5 вирус орчилд байна. Түүнчлэн өнгөрсөн долоо хоногоос эхлэн томуугийн хүрээний вирусийн идэвхжил нэмэгдэх хандлагатай болж байна гэдгийг эмч мэргэжилтнүүд хэлж байна.

-Одоо томуугийн дэгдэлтийн оргил үе учраас эмнэлэгт хандаж буй тохиолдлын олонх нь амьсгалын замын халдвар байна. Томуу, томуу төст өвчний дэгдэлт өндөр байгаатай холбоотойгоор нэмэлтээр 619 ор дэлгээд байна. Үүний 407 нь Улаанбаатар хотод, 212 нь орон нутагт байна. ХӨСҮТ дээр гэхэд 200 нэмэлт ор дэлгээд байна.

• Сүүлийн 21 хоногийн байдлаар томуугийн дэгдэлт өссөн хандлагатай байна. Насны бүлгээр нь авч үзвэл амбулатороор үйлчлүүлэгчдийн 70 орчим хувийг 15 хүртэлх насны хүүхдүүд эзэлж байна.

Үүний 60 орчим хувийг дөрөв хүртэлх насны хүүхэд байгаа юм. Түүнчлэн амьсгалын замын өвчлөлийн улмаас эмнэлэгт хэвтэн эмчлүүлж буй 15 хүртэлх насны хүүхдүүдийн 80 гаруй хувийг дөрөв хүртэлх насныхан эзэлж байна. Томуугийн А хүрээний H1N1 вирусээр жирэмсэн эхчүүд, сахартай болон жингийн илүүдэлтэй хүмүүс халдварласан тохиолдолд хүндрэх тохиолдол түгээмэл байна.